Ο ιερός Χρυσόστομος για τον άγιο Ευστάθιο που σήμερα εορτάζουμε.
Ἕνα θαυμάσιο ἐγκωμιαστικὸ λόγο γιὰ τὸν ἅγιο Εὐστάθιο ἐξεφώνισε ὁ
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἀξίζει νὰ τὸν διαβάσουν οἱ Ποιμένες καὶ Ἐπίσκοποι, γιὰ νὰ
μάθουν ὅτι δὲν ἔγιναν Ἐπίσκοποι γιὰ νὰ δέχονται χειροφιλήματα καὶ τιμὲς ἀπὸ τοὺς
πιστούς, οὔτε γιὰ νὰ ἐξουσιάζουν ὡς ἄλλοι κοσμικοὶ ἄρχοντες καὶ νὰ ἐξευτελίζουν
τοὺς συμποιμένες τους, ἐπειδὴ περιεβλήθηκαν (Κύριος οἶδε μὲ ποιό τρόπο) τὸ ἀρχιερατικὰ
ἄμφια καὶ μιὰ μίτρα.
Ἔγιναν γιὰ νὰ ποιμάνουν τὸ ἐμπιστευθὲν Ποίμνιο, νὰ ἐκδιώξουν
κατὰ πρῶτο λόγο τοὺς αἱρετικοὺς καὶ νὰ περιδέσουν τὰ τραύματα ποὺ οἱ σύγχρονοι
αἱρετικοὶ Ἐπισκοποι καὶ Πατριάρχες δημιούργησαν στοὺς πιστούς.
Ὁ ἅγιος Εὐστάθιος, Ἀρχιεπίσκοπος τῆς Ἀντιοχείας τῆς μεγάλης, τὀν ὁποῖον τιμᾶ σήμερα ἠ Ἐκκλησία,
γεννήθηκε στὴν Παμφυλία τὸ 260 μ.Χ. καὶ ὑπῆρξε μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες ἐκκλησιαστικὲς φυσιογνωμίες τοῦ 3ου μ.Χ. αἰῶνα. Διακρίθηκε γιὰ τὴν μαχητικότητά του καὶ τὴν ἐμμονή του στὴν ὀρθὴ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τὴν μίμηση τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ Ἁγίων.
Συμμετεῖχε στὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τῆς Νικαίας.
Τὸ 323 μ.Χ. ἐξελέγη Ἀρχιεπίσκοπος Ἀντιοχείας τῆς μεγάλης, θέση τὴν ὁποία χρησιμοποίησε γιὰ τὴν διάδοση ἀλλὰ καὶ στερέωση τῆς Ὀρθοδοξίας.
Τὸ 330 μ.Χ. ὅμως, οἱ Ἀρειανοὶ συνεκάλεσαν Σύνοδο εἰς βάρος τοῦ Εὐσταθίου μὲ τὴν κατηγορία ὅτι ἦταν ὀπαδὸς τῆς αἵρεσης τοῦ Σαβελλίου. Δωροδόκησαν μάλιστα κάποια γυναῖκα ἐλευθερίων ἠθῶν, ἡ ὁποία παρουσιάσθηκε στὴ Σύνοδο καὶ κατήγγειλε ὅτι εἶχε σχέση μαζί του. Μὲ αὐτὲς τὶς συκοφαντίες (παρόμοιες ἐκτοξεύουν κακόβουλοι ἄνθρωποι καὶ σήμερα
σὲ ἐργάτες τοῦ Εὐαγγελίου) κατόρθωσαν νὰ ἐπιτύχουν τὴν ἐξορία τοῦ Ἁγίου στὴν Τραϊανούπολη τῆς Θράκης ὅπου καὶ ἐκοιμήθη ὁσιακά τὸ 360 μ.Χ.
Ἀρκετὰ χρόνια μετὰ τὴν κοίμησή του, ἡ ἀλήθεια ἀποκαταστάθηκε καὶ ὁ Εὐστάθιος ἀνακηρύχθηκε Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ὁ
ἀνεπανάληπτος ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἔγραψε ἕνα ἐξαίρετο ἐγκωμιαστικὸ
λόγο γιὰ τὸν ἅγιο Εὐστάθιο. Παραθέτουμε περιληπτικὰ ἕνα τμῆμα του καὶ στὴ συνέχεια
τὸ ἀρχαῖο κείμενο.
Ὅταν τελείωσαν οἱ διωγμοί,
γράφει ὁ ἱ. Χρυσόστομος, καὶ εἰρήνευσε ἡ Ἐκκλησία, ὁ διάβολος «εἰσάγει νέον
πόλεμο χαλεπὸν καὶ ἐμφύλιον», τὸν πόλεμο τῶν αἱρέσεων. Μετακόμιζε δέ, τότε,ἡ αἵρεση
τοῦ Ἀρείου ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο στὴν Ἀντιόχεια. Ἀλλ’ ὁ ἅγιος Εὐστάθιος «ἐγρηγορὼς καὶ νήφων» καὶ
βλέπων ἐρχομένη τὴν νόσος τῆς αἱρέσεως, καὶ πρὶν ἡ νόσος πλήξει τοῦς Ἀντιοχεῖς ἑτοιμάζετο νὰ ἀποκρούσει τὴν αἵρεση,
ἐνημερώνοντας τοὺς πιστοὺς καὶ παρασκευάζοντας τὰ ἀντίδοτα φάρμακα, «πειρατῶν ἐπιτιθεμένων καὶ τῆς πίστεως τὸν θησαυρὸν ἀποσυλῆσαι ἐπιχειρούντων»!
Καὶ ὄχι μόνο γιὰ τοὺς
πιστοὺς τῆς Ἀντιόχειας φρόντισε, ἀλλὰ καὶ ὅπου ἀλλοῦ μποροῦσε ἔστειλε
διδασκάλους νὰ ἐνημερώσουν τοὺς πιστοὺς καὶ νὰ προετοιμάσουν τὴν ἀπόκρουση τῆς ἐπιθέσεως,
«προαποτειχίσοντας
τοῖς πολεμίοις τὴν ἔφοδον». Διότι ἔχοντας τὴν χάρη τοῦ
Πνεύματος γνώριζε ὅτι ὁ Ποιμένας, πρέπει νὰ φροντίζει ὄχι μόνο γιὰ τὴν Ἐπισκοπή του, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τῆς «ἁπάσης καθολικῆς Ἐκκλησίας»!
Καὶ ὅπως ἔγινε μὲ τὸν
πρωτομάρτυρα Στέφανο, ἐπειδὴ οἱ αἱρετικοὶ δὲν μποροῦσαν νὰ τὸν ἀντιμετωπίσουν, ἔδιωξαν
τὸν ἅγιο Εὐστάθιο ἀπὸ τὴν πόλη. Ἀλλὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέδεται· αὐτὸς ἔφυγε, ἀλλ’
ὁ λόγος του ἠκούετο.
Ὅμως, γιατί ἐπέτρεψε ὁ Θεὸς
νὰ ἐκδιωχθεῖ; ἐρωτᾶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος καὶ ἀπαντᾶ: Ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία,
μόλις εἶχε εἰρηνεύσει καὶ αὐτὸς τὴν ἐποίμαινε θεαρέστως. Ἐπέτρεψε τὴν ἐξορία
του ὁ Θεός, γιὰ νὰ μάθεις, ὅτι ἡ Πίστη καὶ ὅταν πολεμᾶται νικᾶ καὶ αὐξάνει, καὶ
γίνεται ἰσχυροτέρα! Καὶ γιὰ μὴ νομίσεις ὅτι τοῦτο, (γράφει ὁ ἱ. Χρυσόστομος) εἶναι
δική μου σκέψη, ἀλλ’ ὅτι εἶναι «θεῖος χρησμός», ἂς ἀκούσουμε τὶ λέγει γι’ αὐτὰ ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Καὶ ἀναφέρει
τὴν γνωστὴ φράση τοῦ Ἀποστόλου: «Ἐδόθη μοι
σκόλοψ τῇ σαρκὶ ἄγγελος Σατᾶν, ἵνα με κολαφίζῃ· ὑπὲρ τούτου τρὶς τὸν Κύριον
παρεκάλεσα, καὶ εἴρηκέ μοι· Ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου· ἡ γὰρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ
τελειοῦται». Καὶ ἐξηγεῖ ὁ χρυσορρήμων Ἅγιος ὅτι
μὲ τὴ φράση «ἄγγελος Σατᾶν» ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἐννοεῖ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ
διακονοῦν τὸν διάβολο, δηλαδή, τοὺς αἱρετικούς (ὅπως εἶναι σήμερα Ἐπίσκοποι καὶ
Πατριάρχες «ὀρθόδοξοι»!). «Τὰ οὖν σκεύη τοῦ διαβόλου,
καὶ τοὺς ἐκείνῳ διακονουμένους ἀνθρώπους ἀγγέλους αὐτοῦ καλεῖ».
Ἄρα, συμπεραίνει, ὁ ἱ.
Χρυσόστομος, ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει τὴν δοκιμασία γιὰ νὰ μὴ νομίσουμε δική μας τὴν
νίκη, «ἵνα τὴν ἑαυτοῦ δείξῃ δύναμιν»! Καὶ ἐπανερχόμενος στὸν ἅγιο Εὐστάθιο, ποὺ σήμερα ἑορτάζουμε,
λέγει: «Διὰ ταῦτα καὶ τὸν μακάριον Εὐστάθιον» ἐπέτρεψε ὁ Θεὸς νὰ ἐξορισθεῖ, γιὰ νὰ δείξει τὴν μεγάλη δύναμη τῆς ἀληθείας
καὶ τὴν ἀσθένεια τῶν αἱρετικῶν: «ἵνα μειζόνως
ἡμῖν δείξῃ καὶ τὴν δύναμιν τῆς ἀληθείας, καὶ τῶν αἱρετικῶν τὴν ἀσθένειαν».
Ὅταν, λοιπόν, ἔφευγε ὁ ἅγιος
Εὐστάθιος, κάλεσε ὅλους τοὺς Ποιμένες καὶ τοὺς πιστοὺς καὶ τοὺς παρακάλεσε νὰ μὴν
ἔχουν καμιὰ σχέση μὲ τοὺς αἱρετικούς, νὰ μὴν προδώσουν τὸν ποίμνη, ἀλλὰ νὰ
παραμείνουν στὸν τόπο τους καὶ νὰ πολεμοῦν τοὺς αἱρετικούς, νὰ φροντίζουν δὲ οἱ
ἀσθενέστεροι ἀδελφοὶ νὰ μὴν ἐπηρεασθοῦν ἀπὸ τὴν αἵρεση: «μὴ παραχωρῆσαι, μηδὲ ἐνδοῦναι τοῖς λύκοις, μηδὲ προδοῦναι τὴν ποίμνην
αὐτοῖς, ἀλλὰ μένειν ἔνδον ἐπιστομίζοντας μὲν αὐτοὺς καὶ διελέγχοντας, τοὺς ἀκεραιοτέρους
δὲ τῶν ἀδελφῶν ἀσφαλιζομένους».
Καὶ ὡς ἀπόδειξη ὅτι ὁ ἅγιος
Εὐστάθιος τοὺς συμβούλεψε σωστά, φέρνει ὁ ἱ. Χρυσόστομος τὴν παρόμοια ἐνέργεια
τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος, ὅταν ἀποχαιρετοῦσε τοὺς πρεσβυτέρους τῆς Ἐφέσου,
τοὺς προειδοποιοῦσε πὼς θὰ ἐπιπέσουν κατὰ τὴς Ἐκκλησίας ὡς «λύκοι βαρεῖς» οἱ αἱρετικοί, οἱ ὁποῖοι
μάλιστα θὰ εἶναι ἄνθρωποι οἰκεῖοι, ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας, ἱερεῖς, Ἐπίσκοποι καὶ
Πατριάρχες καὶ ἕνεκα τούτου καὶ ὁ ἐναντίον τους πόλεμος θὰ εἶναι
δυσκολότατος! Γι’ αὐτό, συνεχίζει, ὁ ἅγιος
Εὐστάθιος ἀκολούθησε τὴν πρὸς Ἐφεσίους συμβουλὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου· δὲν ἄφησε
τὰ πρόβατα στὸ στόμα τῶν λύκων, ἀλλά, ἂν καὶ ἐξόριστος, τοὺς φρόντιζε ὡσεὶ
παρών, καὶ ἔδινε μάχες, καὶ τοὺς θεράπευε τὰ τραύματα ποὺ προκαλοῦσαν οἱ αἱρετικοί.
Καὶ ἄγρυπνος πρόσεχε «μή που βέλος ἐδέξατό τις, μή
που τραῦμα χαλεπὸν ἔλαβε, καὶ εὐθέως τὸ φάρμακον ἐπετίθει. Καὶ ταῦτα ποιῶν ἐζύμωσεν
ἅπαντας εἰς τὴν ἀληθῆ πίστιν, καὶ οὐ πρότερον ἀπέστη, ἕως ὁ Θεὸς τὸν μακάριον
Μελέτιον παρεσκεύασεν ἐλθόντα τὸ φύραμα ἅπαν λαβεῖν».